Hergün Yeni Bir Kelime..

Yağ Sıcaklığı Sensörü

Yağ sıcaklık sensörü, hidrolik bloğu içerisine yerleştirilmiştir.

Sıcaklık sensörü bir eksi sıcaklık katsayılı dirence sahiptir. Sıcaklık arttıkça sıcaklık sensörünün direnci düşer.

Sensörün gönderdiği bilgi ECU’nun şunları düzenlemesini sağlar:

- Ana hidrolik hattı basıncını düzenler,

- Hava sıcaklığının yüksek olduğu durumlarda şanzımana uygun bir çalışma sağlar.

ABS Fren Sisteminde Kullanılan Hız Sensörleri

Hız sensörü değişken , manyetik duyarlılık esasına göre çalışır. Bu prensipte silindirik bir daimi mıknatıs

üzerine sarılmış bobin bulunmakta ve tekerlek göbeği taşıyıcısı, aks muhafazası veya fren tavlası üzerine

monte edilebilmektedir. Ürettiği manyetik olan sönen bir çember şeklindeki uyarıcıya etki eder. Uyarıcı,

üzerine çıkıntılı kanallar açılmış bir halka veya dişli şeklinde çentikler açılmış bir çember olabilir ve dönen

tekerlekler poryası üzerine veya şaftta monte edilebilir. Uyarıcı çevresine açılmış yarık veya kanallar,

tekerlek devrine göre belirli bir sinyal frekansının elektronik kontrol ünitesine iletilmesini sağlar.

Tekerlekler ve uyarıcı dönerken uyarıcı üzerindeki dişli çıkıntı ve girintileri veya manyetik alanından

geçerken , daimi mıknatıs ve girintileri veya manyetik alanından geçerken, daimi mıknatıs üzerinde sarılı

bobin , uyarıcının dönüşü ile değişen manyetik olan yoğunluğunu algılar ve üzerinde , frekansı tekerlek devri

ile orantılı olan değişken voltajlı gerilim indüklenir. Bu gerilim frenlemeye bağlı kalmaksızın tekerlekler

döndükçe kontrol ünitesine iletilir. Hız sensörü ile ölçülen tekerlek hızı,ECU için yavaşlama veya hızlanma

durumunu gösteren sinyaller sağlar.

ECU’nun toplayıp işlediği her bir tekerlek için hız sensörü ile ölçülen tekerlek hızı ECU için yavaşlama veya

hızlanma durumunu gösteren sinyaller sağlar. ECU’nun toplayıp işlediği her bir tekerlek için hız sensörü

sinyalleri, yaklaşık araç hızına eşit olan tek referans hızı gösterir. Referans hızı ile her bir tekerleğin hızı

arasındaki farklılık yol tekerlek kayma sinyalini verir. Yani tekerleğin kilitlenmeye eğilimini gösterir[36].

Elektro Mekanik Fren (EMB) Sisteminde Kullanılan Sensörler

Bu sistemde hidrolikten tamamen vazgeçilmiştir.

Fren pedalından gelecek olan algılama sistemi hardware (bilgisayar) bölümüne aktarılıyor ve sensörlere

gönderilen sinyallerle lastiklerdeki elektro motorlar sayesinde frenleme yapılıyor.

Bu fren sisteminde de ABS ‘de bulunan sensörler bulunmaktadır. Çalışmaları ABS’deki sensörlerle aynıdır.

Hava Akış (MAF) Sensörü

MAF sensörü, hava filtresi yuvası ve hava giriş borusu gaz kelebeği gövdesi bağlantısı arasında yer

almaktadır.

Bu bir sıcak film tipi hava akış sensörüdür. MAF sensörü bir sıcak film sensörü, yuvası, ölçüm borusundan

meydana gelir.

Hava akış oranı sıcak film ucundan aktarılan sıcaklığın tespit edilmesi ile ölçülür ve hava akım oranındaki

değişiklik sıcak film ucu düzeyinden hava akımına aktarılan sıcaklıkta değişikliklere sebep olur.

Bu değişiklikler sıcak film ucunun sıcaklığının değişmesine ve direncinin değişmesine sebep olur.

Bu değişen dirençle ECU’ya sinyal gönderir ve havanın akış miktarına göre, yakıt oranı ayarlanır.

Emme Havası Sıcaklık (IAT) Sensörü

Emme havası sıcaklık (IAT) sensörü, hava emme hortumunun içerisindedir.

Bazı araçlarda ise MAF sensörü gövdesi içine yerleştirilmiştir.

Şekil 5.2.a. IAT sensörünün hava emme hortumundaki yeri

Şekil 5.2.b. IAT sensörünün MAF sensöründeki yeri

IAT sensörü, negatif sıcaklık katsayılı (NTC) bir ısıya duyarlı rezistansıdır.

Sıcaklık arttıkça, IAT sensörünün direnci azalır. ECU’dan 5 Voltluk bir voltaj alır.

Hava sıcaklık değeri azaldığı zaman yoğunluğu artar, enjeksiyon beyni(ECU) hava /yakıt oranını düzeltmek

için yakıt miktarını artırır. ECU’nun IAT sensöründen aldığı bilgi yardımı ile, birim hacimde bulunan hava

miktarı ECU tarafından hesap edilir ve yakıt püskürtme miktarı ayarlanır.

Ayrıca IAT sensörünün çalışma aralığı yalnızca soğuk motorla çalıştırma ve motor ısınma aşamasıyla sınırlı

değildir. IAT sensörünün sağladığı voltaj ECU tarafından MAP sensörünün düzeltmesi olarak gereklidir. Bu

şekilde farklı hava sıcaklıkları ve farklı silindir şarj dereceleri (silindirlerle farklı oranlarda hava/ yakıt

alınması) dengelenebilir.

Sonuç olarak ECU voltaj değişimlerini değerlendirerek emme havası sıcaklığı hakkında bilgi eder.

Fakir Karışım Sensörünün Yapısı

Zirkon di oksit elemanlı fakir karışım sensörü, sıcaklık yükseldiği zaman (6500 C veya daha fazla ) zirkon di

oksit elemana bir voltaj tatbik edilerek, sonuçta egzoz gazı içindeki oksijen konsantrasyonu ile doğru orantılı

olarak bir akımın geçmesi sağlanmış olur.

Bir başka deyişle, hava/ yakıt karışımı zengin olduğu zaman egzoz gazı içinde oksijen olmayacaktır,

dolayısıyla zirkon di oksit elemanın içinden hiçbir akım geçişi olmayacaktır. Hava- yakıt karışımı fakir olduğu

zaman, egzoz gazı içinde çok fazla oksijen gazı bulunacak ve zirkon di oksit elemanının içinden akan akım

miktarı yüksek olacaktır.

Fakir karışım sensörü, hava- yakıt oranını belli bir aralıkta tutması temin eder, böylece sürüş kabiliyetinin

yanı sıra yakıt ekonomisi de sağlar.

Yukarda görüldüğü üzere, sensör içinde zirkon di oksit elemanının sıcaklığını artıran bir de ısıtıcı vardır. Isıtıcı

aynı oksijen sensöründe olduğu gibi kumanda edi

Yakıt Sıcaklık Sensörü

Yakıt galerisi ile basınç regülatörü arasına konulmuştur. Bu sensör, bir moladan sonra motor sıcakken

çalıştırıldığı zaman yakıt galerisinin sıcaklığı preset (standart) seviyesinin ötesine çıkarsa açılan bimetal bir

disk içerir.

Sıcaklık sensörü , yakıt galerisi sıcaklığı standart seviyenin altına düşerse devreyi keser.

Yakıt Sıcaklık sensörünün yeri.

Motor sıcakken çalıştırıldığı zaman , sıcaklık sensörü ECU’ya bir topraklama sinyali gönderir. Bu sinyalle ve

diğer sensörlerden (örneğin; IAT, krank mili konum sensörü, soğutma suyu sıcaklık sensörü) gelen

sinyallerle birlikte ECU, yakıt enjektörlerinin açılış zamanını belirler ve dolayısıyla motorun sıcakken

çalıştırma karakteristiklerini optimize eder.

Sıcaklık sensörü galerideki yakıtla doğrudan temas kurmaz. Yakıt sıcaklığı galerideki bir ara plakayla ölçülür.

Turboşarj Basınç Sensörü

Turboşarj basınç sensörü turboşarj basıncını (emme manifoldu basıncı)tespit eder. Yapısı ve çalışması

manifold mutlak basınç sensörü ile aynıdır.

Eğer turboşarj basıncı anormal bir şekilde yükselirse, motor ECU’su motoru korumak için yakıt göndermeyi

keser.

Mutlak Basınç Sensörü

Kontak açıkken atmosfer basıncını, motor çalıştıktan sonra ise emme manifoldu basınç veya vakumunu

ölçerek ECU’ya elektriksel olarak bildiren bir elemandır.

ECU’ya gelen bu bilgi ile ,ECU emilen hava miktarını algılar, buna göre enjektörün açılma süresini ayarlar.

Sensörün içinde basınca göre direnci değişen bir eleman (load- cell) bulunmaktadır. Bu direnç sabit hava kabı

üzerine yerleştirilmiştir. Manifolddaki vakum değiştikçe direncin değeri değişir, bu direnç değişime göre beyin

(ECU) manifold vakumunu algılar.

Sensöre (5 V ile 0V) enerji beslemesi ECU tarafından yapılır. ECU’ya ise 0 –4.75 V arasında değişen gerilim

bilgisi gelir. ECU manifold vakumunu gerilim cinsinden değerlendirir. ECU tarafından algılanan bu voltaj

değerine göre enjektörlerin açık kalma süresi ayarlanır.

Mutlak basınç sensörünün yaptığı bir diğer görev ise ; kontak ilk açıldığı anda emme manifoldundaki basınç,

atmosfer basıncına eşit olduğu için bu andaki basınç bilgisi, enjeksiyon beyni tarafından hafızaya referans

bilgi olarak alınır. Motor çalıştığı zaman bu bilgiye göre çalışma düzenlenir.

Araç seyir halinde iken rakım farklılığı olursa ,gaz pedalına bir defa tam basılırsa , değişmiş olan rakım farkı

mutlak basınç sensörü tarafından ECU’ya bildirilir ve yeniden ateşleme avansı ve yakıt püskürtme

düzenlemesi yapılır.